در یادداشتهای پیشین در خصوص عمده اختلافاتی که در خصوص اراضی منابع طبیعی با افراد و سازمانهای مختلف بروز میکند بحث کردیم. در این یادداشت به صورت جزئی تری به اختلاف منابع طبیعی با افراد حقیقی خواهیم پرداخت و در خصوص رویههای قضائی و احکامی که ممکن است صادر شود خواهیم پرداخت. در حال حاضر بسیاری از افراد با پرسشهای ذیل رو به رو هستند. چگونه دادخواستی به طرفیت منابع طبیعی تنظیم کنیم؟ آیا این دادخواستها راه به جایی خواهد برد؟ چگونه نسبت به تشخیص منابع ملی باید اعتراض کرد؟ چه املاکی واقعا متعلق به منابع طبیعی هستند و چه املاکی مورد تصرف واقع شدهاند؟
در ادامه این مقاله به کمک کارشناس رسمی دادگستری جنگل داری منابع طبیعی تمام موارد فوق را پاسخ خواهیم داد.
دعوی از طرف هر فرد و یا نهادی صورت بگیرید باید ادعای خود را اثبات کند. برای اثبات مالکیت خود بر زمینهای که مدعی تصرف آن هستید باید سند مالکیت داشته باشید. به طوری کلی اختلافات به چند گونه کلی اتفاق میافتد.
یک مورد آن است که منابع طبیعی زمینی را جزو املاک خود درآورده است و مدعیان آن ملک سند رسمی ندارند. در صورتی که سند وجود نداشته باشد اثبات مالکیت بسیار سخت است. برای مثال فرض کنید زمینی از طرف منابع طبیعی به فردی واگذار شده است و آن فرد و یا نهاد اقدام به ساخت و ساز در آن کرده است. حال شاکی مدعی عرصه زمین شده است اما سند ندارد چگونه باید مالکیت آن ثابت شود؟
معمولا اثبات مالکیت با سند صورت میگیرد ولی در اینجا دو نکته حائز اهمیت است؛ اول این که شاکی باید اثبات کند زمین بایر نبوده و قبلا مورد کشت بوده است و دیگر آن که مدارکی تهیه کند که نشان دهد او مالک این اراضی است و سند به دلایلی در اختیار او نیست. برای این کار میتوان به نقشهها و یا سازمان ثبت اسناد نیز رجوع کرد و برای اثبات مورد اول نیز از کارشناس رسمی جنگل داری منابع طبیعی استفاده خواهد شد.
اختلاف دوم در خصوص اراضی است که سند آنها بعد از قانون ملی شدن جنگلها ثبت شده باشد. معمولا این نوع اختلاف بسیار کمتر است. چرا که احتمال صدور چنین اسنادی وجود ندارد. در صورتی که سند شما متعلق به بعد از قانون ملی شدن است و ملک مورد نظر در آن مقطع مورد استفاده نبوده است قاعدتا زمین مذکور در لحظه خرید و فروش هم جزو اراضی ملی محسوب میشده است و ذات معامله شما دچار مشکل بوده و معامله فسخ خواهد شد. بنابراین در چنین مواردی شما باید علیه فروشنده طرح شکایت کنید.
اما اختلاف سومی که کارشناس منابع طبیعی به آن می پردازد در خصوص اسنادی است که قبل از قانون ملی شدن جنگلها وجود داشته است. برای مثال فرض کنید زمین مزروعی متعلق به اجداد شماست و در حال حاضر نیز سند رسمی در اختیار دارید اما منابع طبیعی این زمین را به وزارت مسکن اعطا کرده و در آن نیز ساخت و سازهایی صورت گرفته است. بنابراین شما مدعی عرصه هستید.
بر خلاف نظر بسیاری مبنی بر باطل شدن اسناد ماقبل از قانون ملی شدن جنگلها معمولا در رویههای قضائی به این موارد پرداخته میشود و در صورتی که اثبات شود ملک مورد نظر از آن شماست، حقوق شما بر ملک جاری خواهد شد. اما در صورتی که ملک به اشخاص حقیقی واگذار شده باشد و ساخت و سازی نیز در آن صورت گرفته باشد در واقع شما مدعی عرصه ملک هستید و دادگاه میزان و قیمت عرصه را برای شما مشخص خواهد کرد. معمولا دادگاه برای اثبات ادعای طرفین از کارشناس دادگستری جنگل داری منابع طبیعی برای پیشبرد حل اختلافات و تعیین نوع و کاربری زمین استفاده میکند.
در کنار این موراد ممکن است اختلافات دیگری نیز بروز کند اما کمتر اختلافی میتوان یافت که از این سه حالت خارج باشد. در صورتی که با مسائل و مشکلاتی مشابه موضوعات فوق رو به رو هستی می توانید با کارشناس جنگل داری تماس حاصل فرمایید.
همچنین میتوانید در دیگر مقالات این سایت نمونههای اختلافی دیگر و شیوه حل اختلافات بیشتر را مشاهده نمایید.
معمولا اختلافات زیادی بین منابع طبیعی و افراد و دیگر سازمانها بر سر زمین و املاک بروز میکند. در بسیاری از مواقع منابع طبیعی از افراد به دلیل تجاوز به جنگل ها و مراتع شکایت میکند در مواردی نیز افراد از اینکه ملکشان منابع طبیعی معرفی شده است شاکی میشوند و پروندههایی در این خصوص در دادگاهها شکل میگیرد.
کارشناس رسمی دادگستری جنگل داری و منابع طبیعی وظیفه بررسی زمین های فوق را بر عهده دارد. کارشناس با تفکیک زمینهای دایر، بایر و موات از یکدیگر معمولا وضعیت املاک را مشخص میکند اما در بسیاری از موارد این راه حل راهگشا نیست. در مواردی تجاوز به زمینهای منابع طبیعی صورت گرفته که به راحتی قابل تشخیص نیست و در موارد مهمی نیست شاهد اسناد معارضی در زمینه اراضی منابع طبیعی و اراضی شخصی هستیم. در این یادداشت به کمک کارشناس دادگستری جنگل داری منابع طبیعی موارد فوق را بررسی میکنیم.
در یادداشتهای دیگر این سایت به تفصیل شیوه کار کارشناس برای تشخیص اراضی دایر، بایر و موات از یکدیگر را توضیح دادهایم و در این مقاله تنها اشاراتی کوتاه به این موارد خواهیم داشت. برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به سایر مقالات رجوع کنید.
منظور از اراضی دایر شامل تمام زمینهایی است که در حال حاضر از آنها بهرهبرداری میشود. برای مثال یا در آن کشاورزی میشود و یا تاسیساتی در آن وجود دارد. منظور از اراضی موات آن دسته از زمینهاییست که هیچ گونه سابقه ساخت و ساز و یا عمران و آبادی در آن وجود ندارد. اراضی بایر همانطور که از نامش پیداست قبلا مورد استفاده بودهاست اما در حال حاضر هیچ استفادهای از آن نمیشود.
پرسشی که ایجاد میشود در خصوص ارتباط کارشناس رسمی جنگل داری منابع طبیعی و چگونگی استفاده از توضیحات فوق برای حل اختلافات افراد و منابع طبیعی است. اختلافات حداقل در سه شکل ایجاد میشود. اول این که زمینی توسط منابع طبیعی جزو اموال دولت اعمال میشود. درواقع منابع طبیعی تشخیص داده که این اراضی بایر است و آن ها را به تملک خود درآورده است. اختلاف دوم در خصوص اسناد اراضی ای است که قبل از قانون ملی کردن جنگلها وجود داشتهاند اما زمینهای مربوط به آن اسناد در حال حاضر در تملک دولت است. اختلاف سوم بین بنیاد مسکن و اداره کل منابع طبیعی است.
احتمالا در خصوص درگیری مردم با منابع طبیعی مطالبی را شنیدهاید. بسیاری از زمینها با اعلام منابع طبیعی به تملک دولت در می آیند و اشخاص حقیقی نیز نسبت به این روند اعتراض میکنند. به همین دلیل بسیاری به دنبال پس گرفتن زمین های خود از منابع ملی هستند. دیوان عدالت اداری معمولا به موضوعات فوق رسیدگی میکند. اما چند نکته بسیار حائز اهمیت است. پروندههای بسیار زیادی تشکیل شده است که زمینهای کشاورزی توسط منابع طبیعی جزو امواک دولت درآمدهاند و کشاورزان نیز این زمینها را اموال پدران خود میدانند و سند نیز ندارند. این موضوع در حال حاضر به یک مشکل بسیار بزرگ تبدیل شده است که سالهای نیز بر سر آن درگیری وجود دارد. اراضی که قبل از سال 1346 مورد کشت و یا بهرهبرداری بوده اند در صورتی که کارشناس جنگل داری منابع طبیعی کاربری آنها را تشخیص دهد به صاحبان املاک بر خواهد گشت. بنابراین تشخیص زمینهای دایر، بایر و موات برای حل این اختلاف اهمیت اساسی دارد.
اما اختلاف دوم که بسیار هم شبیه اختلاف اول است در خصوص تعارض اسناد است. اسناد زمینهای قبل از قانون ملی شدن جنگلها و مراتع. اگر دو سند رسمی وجود داشته باشد که یکی مربوط به دولت و زمین های منابع طبیعی و دیگری مربوط به اشخاص و زمینهای شخصی اما هر دو سند به ملک خاصی اشاره داشته باشند، چه کسی مالک زمین است؟ شروط بسیار زیادی باید وجود داشته باشد که یک ملک دارای سند معارض باشد اما به طور کلی مورد فوق در خصوص زمینهای ملی پیش میآید. بسیاری معتقد هستند که زمینهای جنگلی و مراتع بعد از قانون ملی شدن به تملک دولت درآمدهاند و اسناد قبلی در ازای مبلغی که دریافت کردهاند باطل شدهاند اما بسیاری نیز معتقدند وحدت رویهای در این خصوص وجود ندارد و به ادعای شاکیان پاسخ داده خواهد شد.
اما اختلاف سوم بسیار گستردهتر از آن است که بیان کردیم. بنابراین تنها اختلافات را مختصرا بیان میکنیم. معمولا جهت توسعه ساخت و ساز بخشی از اراضی ملی و یا منابع طبیعی در اختیاز وزارت مسکن و شهرسازی قرار میگیرد. معمولا عمده اختلافات این نهادها در خصوص اراضی شهری، اراضی ملی که در محدوده شهرها قرار دارند و حریم و محدوده شهر است.
گاهی نیز ممکن است اراضی از طریق منابع طبیعی به وزرات مسکن داده شود اما فرد حقیقی نسبت به آن زمین طرح دعوا کند. موراد اختلافی این حوزه بسیار زیاد است. اختلاف منابع طبیعی با شهرداری، وزارت کشاورزی، وزارت مسکن و افراد حقیقی و سازمان موقوفات معمولا اتفاق میافتد.
در مسائلی که نیاز است تا کار کارشناسی برای تعیین نوع کاربری صورت بگیرد دادگاه کارشناس جنگل داری را برای تشخیص به محل اراضی مورد اختلاف اعزام میکند. اما در نهایت تصمیم نهایی با دادگاه است.
در صورتی که زمین شما ملی اعلام شده است و یا اسنادی در این خصوص در اختیار دارید که نشان از مالکیت شماست، جهت تعیین تکلیف آن و احتمال موفقیت در دادرسی میتوانید با کارشناس منابع طبیعی تماس حاصل فرمایید.

معرفی مشخصات ، صلاحیتهای
کارشناس رسمی دادگستری رشته جنگل داری منابع طبیعی
• برآورد خسارت وارده به مراتع و جنگلها
• سرقفلی و حق کسب و پیشه ی مکان ها و جایگاه های تولیدی، نگهداری، فرآوری و عرضه محصولات و نهاده های کشاورزی و دامی و جنگلی
• تعیین قیمت محصولات چوب و الوار جنگلی
• برآورد میزان تولید، خسارت و مراحل رشد محصولات مختلف زراعی
• تشخیص وارزیابی اراضی جنگلی ومراتع
• تعیین خسارت وارده به منابع با ارزش ژنیتیکی گیاهی در جنگلها ومراتع
• تعیین قیمت محصولات فرعی جنگل و مرتع
• ارزش گذاری محدوده های جنگل ها و مراتع
• تشخیص اراضی دائر،بایر وموات
• تعیین محدوده اراضی ملی از محدوده های کشاورزی و زراعی
• برآورد هزینه های تولید وقیمت گذاری محصولات کشاورزی
این رشته از جمله رشته هایی است که در گروه کشاورزی و منابع طبیعی قرار دارد و مانند سایر رشته های این گروه به بررسی تشخیص و تعیین تخلفات و مسائل مربوط به منابع و محصولاتی و که در طبیعت هستند می پردازد. در زمینه جنگل و منابع طبیعی باید استفاده از جنگل و این منابع به صورت صحیح و مناسبی صورت بگیرد تا باعث تخریب و خسارت به این منابع خدادادی نشود. به دنبال استفاده بیش از حد از جنگل و مراتع در چند سال گذشته رشته کارشناسی رسمی دادگستر جنگل داری و منابع طبیعی ایجاد شد که صلاحیتهایی برای این روشته در نظر گرفته شده است که در ادامه به آنها اشاره می کنیم .
یکی از این صلاحیت ها تعیین حدود جنگل ها و مراتع به منظور جلوگیری از تجاوز به حریم مراتع و جنگل ها است ، به طور مثال نباید زمین های کشاورزی از حدود خود تجاوز کرده و قسمت های از مراتع به زمین های کشاورزی اضافه شود ، یا اینکه از قطع و برش درختان و قاچاق چوب از این طریق جلوگیری شود .
برآورد خسارات وارده به جنگل بر اثر هر عملی چه به صورت شخصی و خصوصی یا عمومی یا پروژه های عمرانی ، باید به طور دقیق محاسبه شده و به خزانه دولت پرداخت شود که در این مورد کارشناسان این رشته می توانند این خسارات را مورد محاسبه و ارزیابی قرار دهند. تشخیص اراضی دایر ، بایر و موات یکی دیگر از صلاحیت های این رشته است که کارشناسان دادگستری جنگل داری و منابع طبیعی می توانند از راه های مختلفی زمین دایر را از بایر تشخیص دهند ، به عنوان مثال می توان برای تشخیص اراضی دایر به مواردی مثل مشغولیت به کشت و زرع و پیشینه مالکیت خصوصی زمین توجه کرد و برای تشخیص اراضی بایر هم می توان به مواردی از قبیل ظواهر زمین ، پوشش گیاهی با توجه به طبیعت منطقه موردنظر ، مشغولیت به زرع و موارد اینچنینی توجه کرد .
علاوه بر موارد گفته شده ارزیابی سرقفلی و حق کسب و پیشه مکان ها و جایگاه های تولیدی که مربوط به عرضه محصولات مربوط به کشاورزی و دامی و جنگل هستند نیز بر عهده این کارشناسان است ، که در مورد سرقفلی و حق کسب و پیشه در مقالات قبل به تعریف و تفاوت این مباحث و حتی نحوه مباحثه آنها پرداخته شده است . علاوه بر صلاحیتهای گفته شده ارزش گذاری محدوده جنگل ها و مراتع اعم از مراتع مشجر و غیر مشجر نیز جز صلاحیتهای کارشناس جنگل داری و منابع طبیعی است که مراتع مشجر به مراتع گفته می شود که در آن درختان جنگلی خودرو رشد می کند .
دستمزد کارشناسان عضو مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده و کانون کارشناسان رسمی دادگستری بر اساس مصوبه حقالزحمه کارشناسی تحت عنوان تعرفه دستمزد کارشناسان رسمی دادگستری توسط قوه قضاییه تصویب و ابلاغ می گردد.
کارشناسان رسمی دادگستری